Wat is een erfrechtelijk verkrijger? De erfgenaam of legataris
Waarom moet je zagen aan de poten onder de stoel van erfgenamen?
Een goede vraag die niet zo een-twee-drie te beantwoorden is. Het gaat om de titel van een cursus voor gevorderden in de advocatuur.1 Het gaat om een prachtig staaltje van denken zoals dit bestaat binnen de heersende cultuur van het universitair en commercieel onderwijs in het erfrecht.
Het vak erfrecht wordt aan de universiteiten alleen nog maar gegeven binnen de leergang voor het notariaat. De notaris is bij uitsluiting bevoegd om de wensen voor een testament op te nemen in een akte. Of om een verklaring van erfrecht op te stellen. Het notariaat kent een eigen beroepscultuur die niet bijzonder positief is voor erfgenamen.
Gaat iemand voor advies naar een notaris die is opgeleid aan de Radboud Universiteit Nijmegen, dan kan de aangeleerde beroepshouding best verrassend zijn. Twee spraakmakende professoren vinden dat de erfgenamen zoveel mogelijk monddood moeten worden gemaakt bij de afwikkeling van de erfenis en dat onterfden die recht hebben op de legitieme portie, zoveel mogelijk in hun hok moeten blijven. Deze nogal botte woordkeus komt niet van ons, maar van de beide profs.
De heren hebben een quasi-monopoliepositie verworven in het commercieel onderwijs erfrecht en estateplanning. Ze betitelen zichzelf als ‘Leading men erfrecht’.2 Een cursus die een van hen aanbiedt voor advocaten heeft als onderwerp:
‘Zagen aan de poten van de erfrechtelijke verkrijgers’
Bedacht en inhoudelijk vormgegeven door mr. F.W.J.M. Schols. Hoogleraar Privaatrecht, in het bijzonder notarieel recht aan het Centrum voor Notarieel Recht, tevens professioneel b2b-adviseur estate planning en medewerker Samenwerkingsverband estateplanning Radboud Universiteit en de ABN AMRO Bank.3 Het Centrum werkt samen met de besloten vennootschap Netwerk Notarissen B.V. op onderwijs- en onderzoeksterrein. Dat is een commerciële franchise van notariskantoren. 4 Beide bedrijven hebben er wellicht belang bij dat mensen die hebben geërfd niet al te veel noten op hun zang hebben.
Waar gaat de cursus over?
“Personen- en familierecht
Prof. mr. Freek Schols behandelt actuele erfrechtelijke aandachtspunten door de bril van het fenomeen ‘Zagen aan de stoelpoten van erfrechtelijke verkrijgers’. In dit kader komen onder meer aan bod het wilsrecht als voet tussen de deur, het ontsnappen aan de erfrechtelijke wachtkamer met conservatoir beslag, redden wat er te redden valt met de pauliana en erfrechtelijke strafsancties en sturende tweetrapsmaking ter voorkoming van ongewenst erfrechtelijk gedrag. Een actuele wandeling door Boek 4 BW, derhalve.”
Schols is een joviale prater die een en ander graag met een bourgondisch sausje overgiet. Hij hoort tot het trio zakenpartners ScholsBurgerhartSchols dat in Nederland tot de onbetwiste aanjagers kan worden gerekend van een zich sinds de eind 1990er jaren ontwikkelende branche die officieel ‘estate planning’ heet, maar die wij onomwonden ‘erfenis-mee-eters‘ noemen.
Schols legt niet uit waarom advocaten moet worden bijgebracht dat ze aan de poten van erfrechtelijke verkrijgers zagen. Erfgenamen zijn degenen die wetgever of een erflater bewust heeft gekozen als rechtsopvolgers; aan hen komt derhalve na overlijden de volledige beschikkingsmacht toe over de nalatenschap. Op grond van de saisineregel hebben ze bij overlijden van rechtswege de eigendom aan de nalatenschap verkregen. In wiens belang is het dat er aan hun stoelpoten wordt gezaagd?
Stelt u zich de volgende cursus vermogensrecht voor:
Zagen aan de poten van huiseigenaren …
- hoe kan een pand gekraakt worden,
- hoe kan een pand worden verkocht en overgeschreven in het kadaster zonder toestemming en medewerking van de eigenaar
- ….
Update juni 2025
Sinds publicaties op deze website waarin door eigen onderzoek kon worden geconcludeerd dat gesproken kan worden van een (quasi-)monopoliepositie van ScholsBurgerhartSchols in het commercieel onderwijs erfrecht en estate-planning is bij nagenoeg alle cursusaanbieders een aanzienlijke verbreding van het docentencorps merkbaar. Behalve bij de Academie voor de Rechtspraktijk. Daar krijgen cursusdeelnemers een reeks oude podcasts voorgeschoteld van Schols en Burgerhart, gepresenteerd als
Deze specialisatieopleiding erfrecht is de meest uitvoerige en complete postacademische online opleiding op het gebied van het erfrecht.
Wel lekker goedkoop, € 750,–.
De andere opleiding die zich presenteert als specialisatieopleiding Erfrecht die de meest uitvoerige en complete postacademische opleiding op het gebied van het erfrecht is, kost € 6.980,–. Daar treedt een breed palet aan docenten aan. Helaas nog steeds wel heel veel uit het notariaat en betrokken bij de universitaire opleiding notariaat. Dat is als het ware Nederlands recht met oogkleppen op. Maar de lijn van verbetering is ingezet.
naar ander artikel op deze website
Een prachtig instrument voor de creatieve estate-planner
naar blogpagina
Juridisch-journalistiek blog over recht & rechtsonzekerheid bij afwikkeling van een erfenis
Noten, bronnen, commentaar
Voetnoten | bronvermeldingen en commentaar- Een erfrechtelijke verkrijging is iedere denkbare verkrijging en/of aanspraak als gevolg van het overlijden van een persoon. De Successiewet merkt alles wat iemand ten koste van het vermogen van de erflater heeft verkregen aan als een erfrechtelijke verkrijging, wanneer de erflater tot aan zijn overlijden daarvan het genot heeft gehad in de vorm van een vruchtgebruik of van een periodieke uitkering die door de verkrijger is betaald. [↩]
- Zonder knipoog. Dit is serieuze marketing c.q. Selbstdarstellung. [↩]
- De aanprijzing bij ScholsBurgerhartSchols is: “
Tot 1 november 2008 was hij hoogleraar Estate Planning aan deze faculteit.
Tot 2004 was hij werkzaam in de notariële praktijk. Hij is onder meer hoofdredacteur van het (losbladige) Handboek Estate Planning, co-auteur van het Handboek Erfrecht en hoofdredacteur van het Tijdschrift Erfrecht. Ook is hij vaste medewerker voor het WPNR en redacteur van EstateTip Review. Hij is, onder meer, hoofddocent van de Stichting Beroepsopleiding Notariaat (Familievermogensrecht) en de beroepsopleiding tot estate planner (EPN). In december 2005 promoveerde hij tot doctor in de Rechtsgeleerdheid op de dissertatie getiteld ‘Quasi-erfrecht met bindende elementen’.Freek Schols adviseert, publiceert en geeft lezingen en voordrachten op diverse rechtsgebieden.” [↩]
- Zie de website van het CNR, kopje ‘onderzoek’. Directeur van Netwerk Notarissen is Lucienne van der Geld, aangesteld als universitair docent bij het Centrum voor Notarieel Recht, waar Freek Schols bestuursvoorzitter is en zijn broer en zakenpartner Bernard Schols bestuurslid. [↩]